Studiując uzyskane w testach dane, doszliśmy do wniosku, że możemy zaobserwować bardzo duże różnice między skrajnymi wartościami poszczególnych parametrów. O ile w wypadku rowerów szosowych i XC są one wpasowane w dosyć ciasne ramy, mające na celu optymalizację cech do charakteru roweru, o tyle w wypadku graveli możemy zaobserwować, że koncepcji na projekt roweru szutrowego jest tyle, ilu producentów. Już dawno minęły czasy, w których gravel to była po prostu cyklokrosówka z szerokimi oponami i szerszą kierownicą. Obserwujemy coraz większą specjalizację tej grupy, a także to, że wewnątrz niej zarysowuje się wyraźny podział na rowery o sportowym przeznaczeniu, zwinne, zwrotne i wymagające pewnej ręki w prowadzeniu, oraz takie służące turystyce, oferujące wygodniejszą, wyprostowaną pozycję oraz neutralne właściwości jezdne. Zwłaszcza analizując współczynnik pozycji, zdaliśmy sobie sprawę, jak odmienne w charakterze mogą być gravelówki. Kolejną kwestią, o której należy wspomnieć, jest fakt, że producenci często eksperymentują z wielkością kół. Opony 700c rywalizują z obszernym ogumieniem w rozmiarze 650b. Wielkość opon decyduje nie tylko o przeznaczeniu i dzielności terenowej. Ma też wpływ na geometrię oraz olbrzymią wręcz różnorodność i wariację wartości. Postanowiliśmy podjąć arytmetyczne wyzwanie i wyjaśnić, jak poszczególne parametry wpływają na charakter roweru i czym się kierować przy wyborze szutrówki dopasowanej do własnych preferencji.
Długość rury podsiodłowej
Różnice w długości rury podsiodłowej w naszym zestawieniu graveli sięgają aż 165 mm. Dysponujący najkrótszą podsiodłówką Giant Anyroad 3 trafił do nas w rozmiarze L, a mimo to grupa rowerów o najdłuższej rurze podsiodłowej – Kross Esker 2.0, Fuji Jari Carbon 1.1 i Rondo Ruut Ti – wykazała większą wartość, a więc mniejszą podatność na dopasowanie. Warto zwrócić uwagę, że w tej kategorii długość podsiodłówki zależy również od tego, czy producent przewiduje możliwość montażu opuszczanej sztycy podsiodłowej. W rowerach o szutrowym przeznaczeniu zdarza się to coraz częściej. Dlatego uznaliśmy, że ze względu na zbyt duże różnice nie będziemy analizować tego parametru, a przedstawimy jedynie średnią i skrajne wartości.
Długość górnej rury
W przypadku tego parametru porównujemy go z wartościami występującymi w rowerach szosowych. Średnia w segmencie graveli to 560 mm, czyli o 1 mm więcej niż w wypadku wyścigowych rowerów szosowych poddanych testom w naszym laboratorium (sic!). Porównując ten parametr z długością górnej rury w rowerach klasy endurance, otrzymamy 8 mm różnicy. Ale tylko w dwóch modelach, dysponującym najdłuższą górną rurą rowerze Scrapper Spego EX i w terenowo usposobionej maszynie Merida Silex, długość górnej rury przekroczyła 590 mm.
Zasięg ramy (reach)
Wartość zasięgu wraz z wysokością ramy określa proporcje roweru oraz jego charakter. Duży zasięg ułatwia balansowanie ciałem niezbędne przy pokonywaniu przeszkód terenowych. Wysunięcie środka ciężkości do przodu pozwala również dociążać przód i atakować strome podjazdy. Średnia wartość zasięgu w gravelach to 387 mm, co plasuje je między rowerami szosowymi endurance i wyścigowymi. Może to być jednak mylące, ponieważ należy też zwrócić uwagę na długość mostka. O ile w modelach szosowych średnio ma długość 110 mm, o tyle w gravelach jest to wartość 80 mm! Widać więc, że mimo średniej zasięgu mniejszej tylko o 4 mm względem szosowych konstrukcji wyścigowych pozycja kolarza nie jest aż tak bardzo rozpłaszczona. Krótszy mostek kompensuje wartości. Marin Nicasio to rower o najmniejszej wartości zasięgu. Najwyższą wartość odnotowaliśmy w rowerach, których inne parametry sugerują bardziej offroadowy charakter. Przykładem będzie Merida Silex czy Scrapper Spego Ex. Z kolei wartości zbliżone do naszej średniej określają grupę o bardziej sportowych aspiracjach, tak jak w Rondo Ruut Ti, 3T Exploro Team, Orbea Terra M30-D, Romet Aspre czy Fuji Jari Carbon 1.1.
Wysokość ramy (stack)
To kolejny parametr, którego uśredniona wartość dla rowerów z naszej bazy danych ma wartość taką samą jak w rowerach szosowych endurance (bB 7/2019). Jednak rzut oka na zestawienie pozwala stwierdzić, że 16 z 29 rowerów ma ramy niższe od średniej. Z kolei pozostała czternastka wykracza wysoko powyżej mediany. Merida Silex ma najwyższą ramę w zestawieniu, z kolei Specialized Diverge Comp ze względu na najbardziej sportowy charakter, ale i mały rozmiar, cechuje się najniższą wartością stack.
Współczynnik pozycji
Im niższa wartość współczynnika, tym wyścigowe predyspozycje roweru są bardziej widoczne. Aż 17 rowerów zmieściło się w zakresie 1,45–1,55, oznaczającym zrównoważoną pozycję. Pozostałych osiem, a wśród nich Merida Silex, Fuji Tread 1.5, Fuji Jari 1.3 i KTM X-Strada 20, to modele zapewniające komfortową i wyprostowaną sylwetkę. Rekordzistą pod względem wygody okazał się Giant Anyroad z wynikiem 1,62 – to wynik porównywalny z bardzo wygodnymi rowerami turystycznymi. Tylko cztery modele z naszego zestawienia miały współczynnik pozycji niższy niż 1,45. Były to Specialized Diverge Comp, Rondo Ruut CF2, Whyte Gisburn, Scrapper Spego EX. Pokazuje to, że w większości rowerów szutrowych pozycja kolarza zbliżona jest do pozycji znanej w szosowych konstrukcjach klasy endurance, ale zdarzają się również modele o bardzo wyścigowym, niemal wyczynowym charakterze.
Długość tyłu
Zauważalne jest to, że w zależności od innych wartości geometrii ramy i przeznaczenia roweru długość tylnych widełek znacznie się zmienia. W nastawionym na spokojne przemierzanie kilometrów Fuji Tread 1.5 wartość ta to imponujące 448 mm! Drugi biegun z najkrótszym tyłem w naszym zestawieniu wyznacza Specialized Diverge z wartością 410 mm. Rondo Ruut i jego ogon krótki na 414 mm to, zdaje się, jeszcze inny przypadek. Jego twórcy po prostu lubią rowery z krótkim tyłem, więc i w gravelówce geometrię zestawiono w zgodzie z credo firmy.
Wysokość kierownicy
Jeżeli chodzi o odległość kierownicy od gruntu, to bierzemy pod uwagę najniższą możliwą do uzyskania wartość, bez podkładek i z mostkiem ustawionym we wznosie ujemnym. Im niżej osadzona kierownica, tym mniejszy opór powietrza. W naszej grupie badawczej średnia wysokość kierownicy wynosi 916 mm. To tylko 7 mm więcej niż najniższa kierownica roweru klasy endurance (bB 7/2019). Podejrzewamy, że wynika to z założenia, że gravele to rowery stanowiące formę pośrednią między szosówką a cross-country, ale zdecydowanie bliżej im do szosy. Na tej podstawie możemy stwierdzić, że wspomniana wartość to kompromis między wygodną pozycją a zmniejszeniem oporu aerodynamicznego. Należy również pamiętać, że różnica wysokości zależy od zastosowanego rozmiaru i profilu opon.
Rozstaw osi
Z uwagi na charakter omawianych rowerów odległość między osiami nie może być zbyt mała. Prowadziłoby to do braku stabilności przy szybszej jeździe. W terenie może to być groźne. Dane są mocno zróżnicowane i zależą od przeznaczenia roweru: maszyny sportowe mają z reguły mniejszy rozstaw osi, aby były zwrotne, w przeciwieństwie do maszyn wyprawowych, w których pożądane jest stabilne utrzymanie raz obranego kierunku. Najkrótszą bazą kół w naszym zestawieniu charakteryzował się Scott Speedster Gravel 10, rekordzistą pod względem długości był Scrapper Spego EX, który rozstawem osi wynoszącym 1099 mm wchodził na terytorium krótszych rowerów XC.
Wysokość suportu
Wśród graveli obserwujemy znaczne różnice w wysokości suportu. Im wyżej zawieszony suport, tym większa dzielność terenowa roweru i zdolność do pokonywania przeszkód, ale znaczna wysokość oznacza również wysoko położony środek ciężkości i mniejszą stabilność. Wartość ta jest ściśle skorelowana z przeznaczeniem.
Im bardziej sportowa konstrukcja, tym suport położony jest niżej, ale też ze względu na przeznaczenie nie może schodzić poniżej pewnej wartości. Wartością średnią w naszym zestawieniu jest 281 mm.
W rowerach stricte turystycznych zauważamy wartości tylko o kilka milimetrów wyższe od naszej normy. Rozrzut skrajnych wartości jest dosyć duży – od 265 mm w najniższym Specialized Diverge Comp do roweru Giant TCX Advanced z wynikiem 291 mm. Tak jak w wypadku parametru wysokości kierownicy, wpływ na takie rozbieżności ma duże zróżnicowanie rozmiarów i szerokości opon.
Kąt główki
Aby zapewnić stabilne utrzymywanie kierunku jazdy i ograniczyć nerwowość, która nie jest pożądaną cechą w rowerach gravelowych, producenci stosują kąt główki ramy zbliżony do szosowych rowerów endurance lub mniejszy. Płaski kąt wymusza większy parametr trail, czyli wyprzedzenie osi przedniego koła, który w dużej mierze odpowiada za dzielność terenową i zdolność do pokonywania przeszkód w terenie. Jednocześnie zbyt płaski kąt czyni rower opornym w inicjowaniu skrętu, co może sprawiać trudności początkującym kolarzom. Producenci starają się tu uzyskać złoty środek, dlatego kąt główki ramy różni się tylko nieznacznie od wartości prezentowanych w grupie rowerów szosowych. Jest to ważne, o ile bowiem w wypadku rowerów szutrowych o sportowych korzeniach musi być zachowana zwrotność i dynamika, o tyle w modelach przeznaczonych do bikepackingu cenniejsze jest uzyskanie budzącej zaufanie stabilności, nawet kosztem utraty natychmiastowej reakcji na ruchy kierownicą. Uśredniona wartość naszego porównania wynosi 71°. Najniższe wartości kąta główki, zbliżone do spotykanych w rowerach cross-country, występują w modelach mocno zabawowych lub przeznaczonych do szutrowego ścigania, takich jak Whyte Gisburn czy Rondo Ruut Ti.
Kąt podsiodłowy
Im mocniej wyprostowana podsiodłówka, tym rzut środka ciężkości bliższy osi suportu. Takie ułożenie zwiększa łatwość uzyskania szybkiego obrotu, co sprzyja efektywności dynamicznej jazdy. Ponieważ w gravelach zarówno sportowych, jak i turystycznych efektywny transfer mocy jest bardzo istotny, kąt rury podsiodłowej jest zbliżony do wartości prezentowanych w rowerach endurance (bB 7/2019). Najniższą wartość kąta podsiodłowego odnotowaliśmy w Rondo Ruut Ti, większe wartości, zbliżone do rowerów XC, charakteryzują KTM X-Strada 20, Whyte Gisburn, Scott Speedster Gravel 10 i Merida Silex 200.
